مقایسه کارکرد های شناختی توجه رانندگان با حادثه و بدون حادثه و نقش آموزش شکل دهی توجه بر توجه رانندگان با حادثه

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین سهم عوامل پرت کننده حواس و کاهش دهنده توجه به عنوان علت احتمالی اصلی حادثه رانندگی در کنار سایر عوامل و همچنین تعیین مهم ترین عامل پرت کننده حواس داخل و خارج خودرو و عامل کم توجهی در تصادفات انجام شد. سپس به بررسی تاثیر انواع مهارت های توجه بر رانندگی ایمن پرداخته و در نهایت به بررسی میزان تاثیر یک برنامه تمرین دیداری و شنیداری در تغییر توانایی توجه متمرکز و پراکنده و زمان واکنش به آنها پرداخته است. روش: 155 راننده با حداقل دو سال سابقه رانندگی و حداقل یک حادثه رانندگی با تقصیر به روش تصادفی انتخاب و سپس اقدام به تکمیل دو ابزار، یکی پرسشنامه 34 ماده ای با مضمون مشخصات فردی و دوم چک لیست عوامل پرت کننده حواس و کاهنده توجه 24 ماده ای نمودند. سپس دو گروه یکی 155 راننده با بیش از یک حادثه رانندگی با تقصیر و دیگری 145 راننده بدون حادثه، به روش همتا سازی گروهی وارد پژوهش شدند و توجه متمرکز، پراکنده و گوش به زنگی آنها، مورد مقایسه قرار گرفت. در نهایت از میان رانندگان حادثه دیده با تقصیر، 64 راننده، به شکل تصادفی انتخاب و به دو گروه آزمایش و کنترل، تقسیم شدند. به دنبال آن افراد گروه آزمایش طی سه هفته تحت پنج جلسه تمرینی تقویت کارکردهای توجه قرار گرفتند. یک هفته بعد از آموزش، مجدداً سنجش شدند. جهت پی گیری، دو هفته بعد نیز، آزمون تکرار گردید . یافته ها: 9/32% از تصادفات به خاطر عوامل حواس پرتی و کم توجهی بوده است. تلفن همراه و خواب آلودگی هر یک با 8/14% از مهم ترین عوامل پرت کننده حواس و کاهش دهنده توجه بودند. میزان پاسخ صحیح در آزمون همخوان و ناهمخوان استروپ، زمان واکنش به محرک در همخوان و ناهمخوان استروپ و پاسخ صحیح در توجه متمرکز و پراکنده، بطور معنی داری بین گروه بدون حادثه و با حادثه تفاوت داشت. بین پس آزمون گروه آزمایش و شاهد در میزان پاسخ صحیح همخوان و ناهمخوان استروپ و پاسخ صحیح در توجه متمرکز و پراکنده و همچنین در میزان زمان واکنش در همخوان و ناهمخوان و توجه متمرکز و پراکنده تفاوت معنی داری دیده می شود. بین پس آزمون و آزمون پیگیری در گروه آزمایش در موارد فوق، تفاوت معنی داری وجود نداشت. نتیجه گیری: عامل حواس پرتی و کم توجهی در یک سوم از تصادفات، به عنوان علت حادثه مطرح است. آزمون های شناختی توجه، می تواند راننده های ایمن را از راننده های مستعد حادثه تمیز دهد. تمرین بر کارکردهای شناختی توجه تاثیر داشته است و می تواند توانایی توجه پراکنده و متمرکز و زمان واکنش به آنها را بهبود بخشد؛ اما نتیجه گیری مهم اینکه با تقویت توجه نمی توان ادعای بهبودی و کاهش خطر در رانندگی را داشت.